Ελάτε κοντά στις παραδόσεις μας, διαβάζοντας τα κάλαντα που τραγουδούν τα παιδιά στις γειτονιές της ελληνικής επαρχίας και στα νησιά μας, για να δοξάσουν τα Χριστούγεννα! Άραγε πόσο εύκολο θα ήταν να νιώσουμε τη μαγεία των γιορτών χωρίς τη μελωδία των καλάντων.
Πανελλήνια
Καλήν εσπέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας Χριστού τη
Θεία Γέννησιν να πω στ’ αρχοντικό σας. Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη
πόλη οι ουρανοί αγάλλονται χαίρει η κτίσις όλη. Εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη
των αλόγων ο Βασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων. Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι
το «Δόξα εν υψίστοις» και τούτο άξιον εστί η των ποιμένων πίστις. Εκ της
Περσίας έρχονται τρεις μάγοι με τα δώρα άστρο λαμπρό τους οδηγεί χωρίς να
λείψει ώρα. Και εις έτη πολλά!
Κάλαντα Χριστουγέννων Ηπείρου (Ηπειρώτικα)
Ελάτε εδώ γειτόνισσες Και εσείς γειτονοπούλες,
Τα σπάργανα να φτιάξουμε και το Χριστό ν’ αλλάξουμε.
Τα σπάργανα για το Χριστό, Ελάτε όλες σας εδώ.
Να πάμε να γυρίσουμε Και βάγια να σκορπίσουμε
Να βρούμε και την Παναγιά οπού μας φέρνει τη χαρά.
Τα σπάργανα για το Χριστό, ελάτε όλες σας εδώ.
Κοιμάται στα τριαντάφυλλα, γεννιέται μες στα λούλουδα.
Γεννιέται μες στα λούλουδα κοιμάται στα τριαντάφυλλα.
Τα σπάργανα για το Χριστό, ελάτε όλες σας εδώ.
Τα σπάργανα να φτιάξουμε και το Χριστό ν’ αλλάξουμε.
Αιγαίο
Κάτω στα Ιεροσόλυμα, στης Βηθλεὲμ την πόλη, εκεί δεντρὶ
δεν ήτανε, δεντρὶ ξεφανερώθη. Κι ανάμεσα στους κλώνους του, αγγέλοι κι
αρχαγγέλοι κι ο Μιχαὴλ Αρχάγγελος ξεφτερουγά και λέει: -Χριστέ, για δωσ᾿ μου τα
κλειδιὰ και τα χρυσὰ κλειδάκια, ν᾿ ανοίξω τον παράδεισο, να μπω σε περιβόλι, να
κόψω μήλο δροσερό, να πιω νερό δροσάτο, να γείρω ν᾿ αποκοιμηθώ σε νεραντζιὰ ’πὸ
κάτω. Και σας καληνυχτίζουμε, πεσέτε κοιμηθείτε, ολίγον ύπνον πάρετε κι κι ευθὺς
ως σηκωθείτε, στην εκκλησία τρέξετε όλοι με προθυμίαν και του Χριστού να
ακούσετε τη θεία λειτουργία.
Αττική & γύρω νησιά
Καλημέρα, καλημέρα
και πάντα καλημέρα να τον καλημερήσουμε αυτόν τον νιον αφέντη αφέντη μου
πεντάφεντε, πέντε φορές αφέντη πέντε βαστούν το μαύρο σου κι οχτώ το σαλιβάρι
και δέκα σε παρακαλούν αφέντη καβαλάρη εδώ σε τούτες τις αυλές τις
μαρμαροστρωμένες κοιμάται κύμα το φλουρί και κύμα το λογάρι και στον αφρό του
λογαριού κοιμάται νιος αφέντης. Τονε ξυπνήσω με νερό φοβούμαι μην κρυώσει Τονε
ξυπνήσω με κρασί φοβούμαι μη μεθύσει Εσένα πρέπει αφέντη μου στα πεύκα να
κοιμάσαι, Με βελουδένιο πάπλωμα να μην κρυολογάσαι Και πάλι ξαναπρέπει σου
καρέκλα καρυδένια Για ν’ ακουμπάς τη μέση σου τη μαργαριταρένια Και πάλι ξαναπρέπει
σου στις λίρες να καθίζεις Με το ’να χέρι να μετράς, με τ’ άλλο να δανείζεις
Δώστε μας και τον κόκορα, δώστε μας και την κότα, Δώστε μας και δυο τρεις
κλωτσιές να φύγομ’ απ’ την πόρτα
Αστυπάλαια
Xριστούγεννα Πρωτούγεννα, πρώτη αρχή του χρόνου, εβγάτε,
δείτε, μάθετε που ο Xριστός γεννάται, γεννάται κι ανατρέφεται με μέλι και με
γάλα, το μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες και το μελισσοβότανο το
λούζονται οι κυράδες. Kι ανοίξτε τα κουτάκια σας τα κατακλειδωμένα και δώστε
μας απ’ το χρυσό που ’χουνε τα πουγκιά σας. Αν είστ’ από τους πλούσιους,
φλουριά μη λυπηθείτε κι αν είστ’ από τους δεύτερους, ένα ζευγάρι κότες. Kαι σας
καληνυχτίζομεν, πέσετε κοιμηθείτε, ολίγον ύπνον πάρετε κι ευθύς να σηκωθείτε,
στην εκκλησία τρέξετε με όλη προθυμία και του Θεού ν’ ακούσετε τη θεία
λειτουργία. Kι από χρόνου σας
Βυζάντιο
Άναρχος Θεός καταβέβηκε και εν τη Παρθένω κατώκησε Άγιος,
Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος. Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ
αναπλάσασθαι, Χερουβίμ, Χερουβίμ, χαίρε χαίρε Παναγία Δέσποινα. Γηγενείς
σκιρτάτε και χαίρετε τάξεις των Αγγέλων ευφραίνονται, τεριρμ, τεριρέμ, τεριρέμ
χαίρε Άχραντε. Δεύτε εν σπηλαίω κατείδωμεν κείμενον εν φάτνη τον Κύριον Άγιος,
Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος. Χαίρουσα η κτίσις αγάλεται και πανηγυρίζει κι
ευφραίνεται Χερουβίμ, Χερουβίμ, χαίρε χαίρε Παναγία Δέσποινα. συνέχεια
Ψάλλουσι Χριστόν τον
Θεόν ημών, τον εν τω σπηλαίω τικτόμενων τεριρμ, τεριρέμ, τεριρέμ χαίρε Άχραντε.
Ω παρθενομήτορ και Δέσποινα, σώζε τους προς σε καταφεύγοντας, τεριρμ, τεριρέμ,
τεριρέμ χαίρε Άχραντε Εξ ανατολών Μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξια,
Χερουβίμ, Χερουβίμ, χαίρε χαίρε Παναγία Δέσποινα. Ήκουσεν Ηρώδης το μήνυμα κι
όλως εταράχθη ο δόλιος τεριρμ, τεριρέμ, τεριρέμ χαίρε Άχραντε. Πύλαι ουρανού
ηνεώχθησαν Άγγελοι Αυτόν ανυμνήτωσαν Άγιος, Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος.
Βυζάντιο (Σιναϊτική αλφαβητική ακροστιχίδα)
Ἄναρχος Θεὸς καταβέβηκεν καὶ ἐν τῇ Παρθένῳ κατώκοισεν χαῖρε Ἄχραντε. Βασιλεὺς τῶν ὅλων καὶ Κύριος ἦλθε τὸν Ἀδὰμ
ἀναπλάσασθαι χαῖρε Δέσποινα. Γηγενεῖς σκιρτάτε καὶ χαίρεσθε, τάξεις τῶν ἀγγέλων
εὐφραίνεσθε χαῖρε Ἄχραντε. Δεῦτε ἐν σπηλαίῳ θεάσασθαι, κείμενον ἐν φάτνῃ τὸν
Κύριον χαῖρε Δέσποινα. Ἐξ ἀνατολῶν μάγοι ἔρχονται δῶρα προσκομίζουσι ἄξια. χαῖρε
Ἄχραντε. Ζητοῦν προσκυνῆσαι τὸν Κύριον, τὸν ἐν τῷ σπηλαίῳ τικτόμενον. χαῖρε
Δέσποινα. Ἡ ἀστὴρ τοὺς μάγους ὁδήγησεν ἄνω τοῦ σπηλαίου τοὺς ἔφερεν Θεὸς Βασιλεὺς
προαιώνιος τίκτεται ἐκ κόρης Θεόπαιδος. Ἱδὼν ὁ Ἡρῴδης ἐθαύμασε τὴν ὑπὸ τῶν
μάγων ἀκρίβειαν. συνέχεια
Ἱδὼν ὁ Ἡρῴδης ἐθαύμασε τὴν ὑπὸ τῶν μάγων ἀκρίβειαν.
Κράζει καὶ βοᾷ πρὸς τοὺς ἱερεῖς τοὺς δοξολογοῦντας τὸν Κύριον. Λέγετε σοφοὶ καὶ
διδάσκαλοι ἄρα που γεννᾶται ὁ Κύριος. Μάγοι τὸν κηρύττουν καὶ λέγουσι Βασιλέα
μέγα καὶ Κύριον. χαῖρε ἄχραντε Νῦν Ἡρῴδης σήμερον ἤκουσεν ἀληθείας θαῦμα κι ἐθαύμασεν
χαῖρε ἄχραντε Ξένον καὶ παράδοξον ἄκουσμα, τὴν ὑπὸ τῶν μάγων ἀκρίβειαν χαῖρε ἄχραντε
τεμ καὶ νενενὰ χαῖρε Δέσποινα. Ὁ μακροθυμήσας καὶ Κύριος, σῶσαι τοὺς εἰς Σε
καταφεύγοντας χαῖρε ἄχραντε Ποιμένες ἰδόντες ἐδόξαζον, δόξα ἐν ὑψίστοις ἐκραύγαζον.
Ῥῆμα Ἰωσὴφ νύκτα ἤκουσεν ἄγγελος Κυρίου ἐλάλησε. Σήμερον γεννᾶται ὁ Κύριος καὶ
πᾶσα ἡ κτίσις ἀγάλλεται. Τρεῖς τὰς ὑποστάσεις ἐγνώκαμεν· Πατέρα, Υἱόν, Πνεῦμα Ἅγιον.
Ὑπὸ ἀρχαγγέλων ὑμνούμενον καὶ τῶν Σεραφεὶμ δοξαζόμενον. Φῶς ἐν τῷ σπηλαίῳ ἐπέφανεν
καὶ τὸν κόσμον ὅλον ἐφώτισε Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος ὑπάρχεις καὶ Κύριος. Χαίρουσα ἡ
κτίσις ἀγάλλεται καὶ πανηγυρίζει, εὐφραίνεται. Ψάλλοντες Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν
τὸν ἐν τῷ σπηλαίῳ τικτόμενον. Ὢ παρθενομήτορ καὶ Δέσποινα· σῷζε τοὺς εἰς Σὲ
καταφεύγοντας. Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος ὑπάρχεις καὶ Κύριος.
Δυτική Θράκη
Χριστός γεννάται, χαρά στον κόσμο, χαρά στον κόσμο, στα
παλληκάρια Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες κι ή Παναγιά μας κοιλοπονούσε Κι η
Παναγιά μας κοιλοπονούσε κοιλοπονούσε παρακαλούσε Κοιλοπονούσε παρακαλούσε
όλους τους άγιους τους άι Αποστόλους Όλους τους άγιους τους άι Αποστόλους τρεις
αποστόλοι μαμή γυρεύουν Τρεις αποστόλοι μαμή γυρεύουν μαμή γυρεύουν για μήλο
τρέχουν Οι άι Αποστόλοι για μήλο τρέχουν ώσπου να πάνε κι ώσπου να έρθουν Η
Παναγιά μας ξελευτερώθει μέσα στις δάφνες μεσ’ στα λουλούδια Μέσα στις δάφνες
μέσ’ στα λουλούδια κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι Κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι
σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι Σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι σ’ αυτό το
σπίτι του νοικοκύρη Σ’ αυτό το σπίτι του νοικοκύρη στη φαμελιά του και στα παιδιά
του.
Δωδεκάνησα
Αυτή είναι η ημέρα όπου ήλθ’ ο Λυτρωτής από Μαριάμ Μητέρα
εκ Παρθένου γεννηθείς. Άναρχος αρχήν λαμβάνει και σαρκούται ο Θεός ο Αγέννητος
γεννάται εις τη φάτνην ταπεινός. Άγγελοι το νέο λέγουν εις ποιμένας και βοσκούς
ο Αστήρ το θαύμα δείχνει εις τους μάγους και σοφούς. Οι τρεις μάγοι ξεκινάνε τ’
άστρο έχουν βοηθό τη σπηλιά ψάχνουν να βρούνε με τον άγιο Θεό. Λίβανο χρυσό και
σμύρνα να του παν’ επιθυμούν τη μικρή γλυκιά μορφή του σκύβουν και την
προσκυνούν. Όσοι έχετε στα ξένα να δεχτείτε με καλό ευτυχία να σας δίνει το Θεό
παρακαλώ.
Ερυθραία Μικράς Ασίας
Χριστούγεννα πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου. Εβγάτε
νιοι και μάθετε, που ο Χριστός γεννιέται, γεννιέται κι ανατρέφεται, με μέλι και
με γάλα. Το μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες, και το μελισσοβότανο,
το λούζονται οι κυράδες. Σ΄ αυτό το σπίτι που ’ρθαμε, τα ράφια είν’ ασημένια,
του χρόνου σα ξανάρθομε, να ’ναι μαλαματένια. Σ’ αυτά τα σπίτια που ’ρθαμε,
πέτρα να μη ραΐσει, κι ο νοικοκύρης κι η κερά, χίλια χρόνια να ζήσει. συνέχεια
Πολλά ’παμε τ’
αφέντη μας, ας που, ας πούμε της κεράς μας, κερά ψηλή, κερά λιγνή, κερά
καμαροφρύδα, έχεις και κόρην όμορφη, που δεν έχει ιστορία, μηδέ στη πόλη
βρίσκεται μηδέ στη Καισαρεία. Έχεις και γιον στα γράμματα, υγιόν εις το ψαλτήρι,
να τον αξιώσει ο Θεός, να βάλει πετραχήλι. «Και του χρόνου…»
Θράκη
Σαράντα μέρις σαράντα νύχτις η Παναγιά μας κοιλοπονούσι -
Κοιλοπονούσι παρακαλούσι τους Αϊποστόλους, τους Αρχαγγέλους. - Σεις Αρχαγγέλοι
και Ιεράρχες στη Σμύρνη πάνι μαμές να φέρουν - Να παν να φέρουνε μύρο και μόσχο
κι όσο να πάνε κι όσο να έρτουν. - Κι όσο να πάνε κι όσο να έρτουν η Παναγιά
μας ξηλεφτερώθκη - Η Παναγιά μας ξηλεφτερώθκη μέσα στις πάχνες μες τα
λουλούδια. συνέχεια
Μέσα στις πάχνες
μες τα λουλούδια, μέσα στις δάφνις, τα κυπαρίσια. - Μέσα στις δάφνις, μες τα
λουλούδια κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι. - Κάνει τον ήλιο και το φεγγάρι σαν
ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι - Σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι σαν νιο φεγγάρι
το παλικάρι. - Στην κούνια το βάλαν και το κουνούσαν και το κουνούσαν του
τραγουδούσαν. - Σαν ήλιος λάμπει σαν νιό φεγγάρι σ’ αυτό το σπίτι του
νοικοκύρη. - Σ’ αυτό το σπίτι του νοικοκύρη στη φαμελιά του και στα παιδιά του.
Ήπειρος
Χριστούγεννα Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου αρχή
και δόξα του Χριστού και στη πομπή του Γιούδα. Σήμερα αγγέλοι χαίρουνται κι
άγιοι δοξολογιούνται και τα δαιμόνια θλίβονται τ’ ότι ο Χριστός γεννιέται.
Χριστός γεννιέται σήμερα εν Βηθλεέμ την πόλη οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετ’ η
φύσις όλη. Κυρά καλή, κυρά χρυσή, κυρά μ’ ευτυχισμένη κυρά μου τον 'ι γιόκα σου
και τον μονάκριβό σου με μόσχο και βασιλικό έλουζες τα μαλλιά του και στο
σκολειό τον έστελνες γράμματα για να μάθει. Σε τούτ’ το σπίτι που ’ρθαμε πέτρα
να μη ραγίσει ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει.
Ιερισσός Χαλκιδικής
Καλήν εσπέραν
άρχοντες αν είναι ορισμός σας Χριστού τη Θεία γέννηση να (μ)πω στ’ αρχοντικό
σας. Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη οι ουρανοί αγάλλονται χαίρε η
φύσις όλη. Εν τω σπηλαίω τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων κι ο Βασιλεύς των
ουρανών κι ο Ποιητής των όλων. Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το «Δόξα εν Υψίστοις»
και τούτο άξιον εστί η των ποιμένων πίστις. Εκ της Περσίας έρχονται τρεις Μάγοι
με τα δώρα άστρον λαμπρόν τους οδηγεί χωρίς να λείψει η ώρα. συνέχεια
Φθάσαντες εις Ιερουσαλήμ με πόθον ερωτώσι πού εγεννήθη ο
Χριστός να πα’ να τον ευρώσι. Δια Χριστόν ως ήκουσε ο βασιλεύς Ηρώδης αμέσως
εταράχτηκε κι έγινε θηριώδης, ότι πολύ φοβήθηκε διά την βασιλείαν μη του την
πάρει ο Χριστός και χάσει την αξίαν. Κράζει τους μάγους και ρωτά που ο Χριστός
γεννάται στης Βηθλεέμ ηκούσθηκε ως η γραφή διηγάται. Τους είπε να υπάγουσι και
όπου τον ευρώσι αφού τον προσκυνήσουσι να πα’ να τον ειπώσι όπως υπάγει και
αυτός για να τον προσκυνήσει.
Καππαδοκία
Ιερισσός Χαλκιδικής
Καλήν εσπέραν
άρχοντες αν είναι ορισμός σας Χριστού τη Θεία γέννηση να (μ)πω στ’ αρχοντικό
σας. Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη οι ουρανοί αγάλλονται χαίρε η
φύσις όλη. Εν τω σπηλαίω τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων κι ο Βασιλεύς των
ουρανών κι ο Ποιητής των όλων. Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το «Δόξα εν Υψίστοις»
και τούτο άξιον εστί η των ποιμένων πίστις. Εκ της Περσίας έρχονται τρεις Μάγοι
με τα δώρα άστρον λαμπρόν τους οδηγεί χωρίς να λείψει η ώρα. συνέχεια
Φθάσαντες εις Ιερουσαλήμ με πόθον ερωτώσι πού εγεννήθη ο
Χριστός να πα’ να τον ευρώσι. Δια Χριστόν ως ήκουσε ο βασιλεύς Ηρώδης αμέσως
εταράχτηκε κι έγινε θηριώδης, ότι πολύ φοβήθηκε διά την βασιλείαν μη του την
πάρει ο Χριστός και χάσει την αξίαν. Κράζει τους μάγους και ρωτά που ο Χριστός
γεννάται στης Βηθλεέμ ηκούσθηκε ως η γραφή διηγάται. Τους είπε να υπάγουσι και
όπου τον ευρώσι αφού τον προσκυνήσουσι να πα’ να τον ειπώσι όπως υπάγει και
αυτός για να τον προσκυνήσει.
Καππαδοκία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου